Een beter milieu begint EN EINDIGT bij jezelf

In de jaren negentig werden we opgevoed door de overheid met de slogan "Een beter milieu begint bij jezelf". Laten we de discussie over wat precies een "beter" milieu is even parkeren met de gedachte dat het waarschijnlijk gaat over het minder vervuilen van onze planeet en het kiezen van duurzame oplossingen in plaats van het eenmalig verbruiken van schaarse natuurlijke grondstoffen. Ook de vraag of de opwarming van de aarde door de mensen (oa. CO2 uitstoot) wordt veroorzaakt (ja, er zijn sceptische geluiden: 1 en 2) laat ik even links liggen. Het uitputten van natuurlijke hulpbronnen en daarbij vervuilen van de voedselketen en onze lucht met schadelijke deeltjes leidt toch zeker wel tot een slechter wordend milieu in enige mate?

De slogan uit de campagne kan ik op zich wel onderschrijven, want één ding lijkt me redelijk duidelijk: de Circle of Influence (zie Covey) van de gemiddelde Nederlander omvat meestal nog wel de meest basale keuzes die we maken voor het vervullen van onze primaire persoonlijke behoeften (zie Maslov): waar en hoe woon ik, wat eet ik, waarmee verplaats ik me, etc. Mijn stelling is: als het gaat om een beter milieu kom je al snel in de Circle of Concern terecht; het bereiken van een significant beter milieu ligt buiten je invloedssfeer.

Ik beschouw mezelf als redelijk milieu-bewust. Wat doe ik zoal? Ik herbruik regenwater door het op te vangen in twee regentonnen om vervolgens uit te gieten over de tuin. Ik beperk de hoeveelheid bestrating in de tuin, waardoor de bodem niet verdroogt. Ik heb mijn huis van aardig wat isolatie voorzien: aan de binnenzijde van het dak heb ik zachtboard vervangen door isolatiefolie en gipsplaten, de spouw is gevuld met isolerend schuim, ik heb aardig wat vierkante meters HR++ glas geplaatst, gloeilampen vervangen door spaarlampen en vele meters CV en waterleiding zijn van isolatie voorzien. We hebben een waterbesparende douchekop. Ik eet af en toe groente uit eigen tuin. Ik laat zonnepanelen plaatsen op het dak. Voor korte ritjes neem ik geregeld de fiets. Afval wordt tamelijk nauwgezet gescheiden. Ik koos voor mijn werk een auto met beperkte uitstoot. Kortom: een brave burger. Eentje die met overtuiging bij zichzelf begint.

En nu The Big Picture. De Nederlandse bevolking (16,7 miljoen inwoners) is even groot als een grote Chinese of Indiase stad. Denk aan Sjanghai (23 miljoen inwoners in 2011) of Bombay (13,9 miljoen in 2009). Waar wij met grote moeite en hoge investeringen een beetje milieu-winst behalen, groeit de belasting van het milieu in andere landen van de wereld in enorm tempo. Grote internationale milieu conferenties blinken uit in vage afspraken en weinig commitment. Nu trekken de zee en atmosfeer zich niets aan van onze landsgrenzen. Vervuiling van het milieu en uitputting van hulpbronnen laat zich niet begrenzen tot een land of continent: het is een wereldwijd en grensoverschrijdend fenomeen.

Nederland heeft zich gecommitteerd aan de Europese 20-20-20 milieu doelstellingen: reductie CO2 uitstoot, meer hernieuwbare energie. Met hoge subsidies op windmolens en zonnepanelen pogen we het gebruik van fossiele brandstoffen die zwaar fiscaal belast zijn (lees: de schatkist vullen) terug te dringen. Ik denk dat Nederland en Europa hier handelen vanuit hun Circle of Concern. Het gaat om forse investeringen met een beperkt effect. Investeringen die altijd ten koste van andere prioriteiten zullen gaan en tegelijk ongedaan worden gemaakt op een andere plek op deze aarde. Ik pleit voor realisme. Stop met verkondigen dat we vanuit Nederland of Europa het milieu significant kunnen verbeteren. Ver voorop lopen is zinloos, consensus en afspraken moeten primair in internationaal verband. Betekent dit dat we niets kunnen doen? Jawel: de decentrale aanpak. Daar is nog veel te winnen (slimmere ketels, terugwinnen restwarmte, isolatie, etc.). Decentraal: de overheid maakt het mogelijk, de samenleving doet het: persoonlijke vrijheid en verantwoordelijkheid. Een beter milieu zal voorlopig nog beginnen én eindigen bij onszelf.